Dopuszczone do użytku jest jedynie urządzenie klasy 5, obejmowane przez normę PN EN 303-5:2012. Na czym polega jego działanie i jak odpowiednio użytkować dopasowany do niego komin tak, aby funkcjonował bez zarzutu?

- Rozporządzenie wprowadziło poprawki do przepisów z 2017 roku, które nie obejmowały kotłów stosowanych do podgrzewania ciepłej wody użytkowej i spalania biomasy niedrzewnej (tj. łupin orzechów, pestek, słomy, ziaren). Jest ono odpowiedzią na wykorzystywanie luk prawnych przez producentów, którzy oznaczali pozaklasowe kotły węglowe jako przeznaczone do wyżej wymienionych celów. Od 12 marca wszystkie kotły podlegają tym samym normom - mówi Marek Lis, ekspert MK Systemy Kominowe.

Dodatkowo, zmiana rozporządzenia na nowo definiuje proces wprowadzania kotłów na rynek. Jej poprzednia wersja dotyczyła tylko urządzeń pojawiających się na rynku po raz pierwszy - obecna obejmuje też odsprzedaż, najem oraz sprzedaż przez internet.

Jeśli więc kotły klasy 5 to jedyny sposób na walkę ze smogiem, trzeba wiedzieć w jaki sposób działają. Ważne jest też to, jak my możemy zadbać o prawidłowe funkcjonowanie zarówno kotła, jak i odpowiednio dobranego do niego komina.

Kocioł klasy 5 - ekologicznie i wygodnie

Kotły klasy 5 to przede wszystkim rozwiązanie ekologiczne, emitujące aż 3 razy mniej szkodliwych substancji niż kotły najsłabszej generacji (klasy 3). Co wpływa na powstawanie mniejszej ilości zanieczyszczeń?

Najwyższej jakości komory spalania tego typu kotłów zbudowane są z materiałów ceramicznych (choć często wykonuje się z nich same palniki), które akumulują ciepło i pozwalają na uzyskanie wysokiej temperatury, niezbędnej do spalania lotnych substancji ulatniających się z paliwa. Kanały spalinowe komór często wyposażone są w zawirowywacze (turbulizatory), które zakłócają standardowy ruch spalin. Zaburzenia te powodują, że spaliny intensywniej oddają ciepło wodzie, co z kolei pozwala na zachowanie wyższej sprawności kotła. Jego minimalna sprawność zależy od zakresu mocy kotła - szczegółowe dane zostały przedstawione w tabeli poniżej. Turbulizatory ponadto pozytywnie wpływają na czystość powietrza, pomagając zatrzymać pył w kotle.

Kotły klasy 5 wykorzystują więc maksymalnie ciepło zawarte w paliwie, tym samym obniżając nominalną temperaturę spalin często do 100-110°C. Dzieje się tak, ponieważ urządzenie oddaje o wiele mniej ciepła ze spalinami na zewnątrz. Trzeba jednak wiedzieć, że niskie temperatury wiążą się z ryzykiem kondensacji w kominie i generowaniem niższego ciągu kominowego.

Jak zadbać o prawidłowe działanie całej instalacji kominowej?

- Kotły klasy 5 wymagają stosowania specjalnych kominów izolowanych cieplnie, które wykazują odporność na korozję. W trudnych warunkach pracy należy odpowiednio zabezpieczyć i zadbać o urządzenie oraz o kilka czynników, aby komin pracował prawidłowo - mówi Marek Lis, ekspert MK Systemy Kominowe i przedstawia 6 podstawowych zasad. 

1.       Dobór instalacji i mocy kotła

Decydując się na wymianę kotła, trzeba dopilnować zarówno prawidłowy dobór instalacji grzejników, jak i moc urządzenia. Kocioł nie powinien być przewymiarowany i powinien być prawidłowo sterowany. Wskazane jest, aby przez większość czasu kocioł pracował na mocy nominalnej, czyli odpowiedniej ilości energii wprowadzanej do kotła z paliwem, która zapewni odpowiednie wygrzanie komory spalania i komina. Zagwarantujemy tym sprawność instalacji oraz unikniemy możliwości powstania niskotemperaturowej (inaczej wżerowej) korozji komina.

Nie chcąc dopuścić do tego typu korozji, musimy pamiętać też, że kocioł nie powinien pracować na niskim obciążeniu w celu zaledwie podtrzymania żaru. Takie działanie przekłada się na niską temperaturę spalin, a tym samym naraża komin i kocioł na korozję.

Z kolei zbyt duży kocioł wymusza spalanie większej ilości paliwa niż tej zawartej w normie, ale też pracę na niższym parametrze, kiedy zapotrzebowania na ciepło jest mniej od nominalnego. Wpływa to niekorzystnie na eksploatację kotła, który w rezultacie staje się nieefektywny.

2.       Prawidłowo dobrany i eksploatowany komin

Komin musi skutecznie odprowadzać skropliny na zewnątrz. Wymagane jest zamontowanie elementy z odprowadzeniem skroplin i umożliwienie swobodnego przepływu ewentualnego kondensatu

Komin i czopuch powinien zawierać też jak najmniejszą liczbę kształtek (kolan, zwężek itp.) gdyż, zwiększają one opory przepływu.

Elementy ponad dachem powinny być zaizolowane, tak aby, spaliny (które i tak są niskiej temperatury) nie zostały dodatkowo narażone na wychłodzenie pod wpływem temperatury zewnętrznej .

Przepływ spalin w kominie poprawi częste czyszczenie komina.

3.       Zabezpieczenie instalacji

Ważne jest też wykonanie zabezpieczenia przed tzw. zimnym powrotem czynnika (czyli takiego o zbyt niskiej temperaturze) na wymiennik i dopilnowanie parametrów pracy tego zabezpieczenia.

Instalację zabezpiecza się poprzez montaż zaworu czterodrożnego, zaworu trójdrożnego lub rozdzielacza z wymiennikiem na kilka obiegów (w przypadku bardziej zaawansowanych instalacji wykorzystujących pompy sterowane automatycznie). Zadaniem zaworów jest stała kontrola i regulacja temperatury czynnika wracającego do kotła, tak by nie dopuścić do korozji „niskich temperatur".

Prawidłowo funkcjonujące zabezpieczenia przede wszystkim uchronią kocioł przed korozją niskotemperaturową, a tym samym przedłużają trwałość urządzenia.

4.       Izolacja szachtu kominowego

Nie można pominąć też sprawy prawidłowej izolacji szachtu kominowego. W tym celu należy zadbać o prawidłowe zainstalowanie płyty dachowej, która nie tylko zamyka szacht, ale jest też kompensatorem wydłużeń temperaturowych wkładu kominowego. Trzeba także prawidłowo zamontować wejście do trójnika i wyczystki w taki sposób, aby zamknąć przestrzeń powietrza pomiędzy wkładem a ścianami szachtu. W ten sposób tworzy izolację w postaci zamkniętej warstwy powietrza.

Aby zabezpieczyć komin, można zastosować też sypką izolację za pomocą granulatu wełny mineralnej lub ceramicznej, wypełniając nią przestrzeń między wkładem a ścianami szachtu. Jeśli izolacja szachtu zostanie wykonana prawidłowo, będzie ona skutecznie ochraniać komin przed spadkiem temperatury wkładu poniżej kwasowego punktu wykraplania, a co za tym idzie - możliwym powstaniem korozji wżerowej.

5.       Wykonanie czopucha

Ostatnim już punktem, który trzeba zrealizować by komin pracował prawidłowo, jest wykonanie czopucha (części łączącej króciec spalinowy kotła z pionem kominowym) z elementów izolowanych bądź ich zaizolowanie. To działanie ma zapewnić jak najmniejszy spadek temperatury spalin.

Czopuch należy poprowadzić jak najkrótszą drogą, a przy tym wykorzystać jak najmniejszą liczbę łuków i załamań.

6.       Dobór paliwa

Co do paliw stosowanych do kotłów klasy 5 - muszą one spełniać przede wszystkim trzy warunki:

1.       niska zawartość siarki

2.       niska wilgotność (ważne), aby węgiel był suchy

3.       niska zawartość popiołów

Duża zawartość popiołów uniemożliwia ustawienie optymalnych parametrów spalania węgla, natomiast nadmierna ilość siarki może powodować pojawianie się korozji wżerowej, a następnie szybką perforację blachy, z jakiej wykonany jest wkład kominowy.

Trudne warunki pracy, z jakimi musi mierzyć się komin do kotła 5 klasy wymagają od jego użytkowników prawdziwej dbałości. Podobnie jest w przypadku kotła, którego sprawność zależy przede wszystkim od jego prawidłowej eksploatacji, a nie tylko od niskiej temperatury spalin.

Aby zadbać o bezpieczeństwo użytkowników, należy przede wszystkim przeprowadzać kontrole instalacji, a tym samym zapewniać odpowiedni ciąg kominowy.